Bệnh tiểu đường là một trong những căn bệnh chuyển hóa phổ biến nhất hiện nay, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn thế giới. Khi nhắc đến tiểu đường, hầu hết mọi người đều biết đến các dạng quen thuộc như tiểu đường tuýp 1, tuýp 2 hay tiểu đường thai kỳ. Tuy nhiên, ít ai biết rằng còn tồn tại một loại tiểu đường khác – tiểu đường tuýp 4. Đây là một dạng tiểu đường đặc biệt, thường xuất hiện ở người cao tuổi có cân nặng bình thường, không liên quan đến béo phì hay lối sống ít vận động như tiểu đường tuýp 2.
Vậy tiểu đường tuýp 4 là gì? Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.
Giới thiệu chung về bệnh tiểu đường
Tiểu đường là một căn bệnh mãn tính ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa đường trong cơ thể. Để hiểu rõ hơn về tiểu đường tuýp 4, trước tiên chúng ta cần có cái nhìn tổng quan về bệnh tiểu đường nói chung.
Bệnh tiểu đường là gì?
Bệnh tiểu đường, hay còn gọi là đái tháo đường, là một nhóm bệnh rối loạn chuyển hóa đặc trưng bởi tình trạng tăng đường huyết mạn tính. Đây là một căn bệnh phổ biến trên toàn cầu, ảnh hưởng đến hàng triệu người và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt.
Tiểu đường được chia thành nhiều tuýp khác nhau, phổ biến nhất là:
- Tiểu đường tuýp 1: Do hệ miễn dịch tấn công nhầm tế bào beta trong tuyến tụy, khiến cơ thể không thể sản xuất insulin.
- Tiểu đường tuýp 2: Liên quan đến kháng insulin và suy giảm chức năng tiết insulin, thường gặp ở người thừa cân, béo phì.
- Tiểu đường thai kỳ: Xuất hiện trong thời gian mang thai, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.
Gần đây, các nhà khoa học đã phát hiện một dạng tiểu đường khác, được gọi là tiểu đường tuýp 4. Dạng này có sự khác biệt so với các loại tiểu đường đã biết và chủ yếu xuất hiện ở người cao tuổi không bị thừa cân.
Tiểu đường tuýp 4 là gì?
Trong khi tiểu đường tuýp 1, tuýp 2 và tiểu đường thai kỳ đã được nghiên cứu khá nhiều, tiểu đường tuýp 4 vẫn còn khá mới mẻ và chưa được nhiều người biết đến. Vậy căn bệnh này là gì và có đặc điểm gì nổi bật?
Định nghĩa tiểu đường tuýp 4
Tiểu đường tuýp 4 là một dạng tiểu đường đặc biệt, chủ yếu ảnh hưởng đến người lớn tuổi, đặc biệt là những người không thừa cân.
Điểm khác biệt của tiểu đường tuýp 4 so với tuýp 2 là:
- Không liên quan đến béo phì hay lối sống ít vận động.
- Nguyên nhân chủ yếu là quá trình lão hóa, làm giảm khả năng sử dụng insulin của cơ thể.
Nghiên cứu đã chỉ ra rằng người cao tuổi có thể phát triển tình trạng kháng insulin ngay cả khi họ duy trì cân nặng bình thường và có chế độ ăn uống lành mạnh. Đây là lý do tại sao tiểu đường tuýp 4 cần được quan tâm đặc biệt.
Nguyên nhân gây tiểu đường tuýp 4
Mặc dù nguyên nhân chính xác của tiểu đường tuýp 4 vẫn đang được nghiên cứu, nhưng một số yếu tố chính được xác định bao gồm:
- Lão hóa và suy giảm chức năng tế bào: Khi cơ thể già đi, các tế bào trong tuyến tụy có thể mất dần khả năng sản xuất insulin hiệu quả. Đồng thời, các tế bào trong cơ thể trở nên kém nhạy cảm hơn với insulin, dẫn đến tình trạng đường huyết tăng cao.
- Kháng insulin không do béo phì: Thông thường, tiểu đường tuýp 2 liên quan đến kháng insulin do thừa cân. Tuy nhiên, ở tiểu đường tuýp 4, kháng insulin xảy ra ở người có cân nặng bình thường, cho thấy sự khác biệt lớn về cơ chế bệnh sinh.
- Yếu tố di truyền: Những người có tiền sử gia đình mắc tiểu đường có nguy cơ cao hơn phát triển bệnh. Các nghiên cứu di truyền cho thấy một số gen nhất định có thể làm tăng nguy cơ kháng insulin ở người lớn tuổi.
- Thiếu vận động ở người già: Dù không phải là nguyên nhân trực tiếp, nhưng lối sống ít vận động ở người cao tuổi có thể làm trầm trọng thêm tình trạng kháng insulin.
Triệu chứng của tiểu đường tuýp 4
Tiểu đường tuýp 4 thường tiến triển âm thầm và khó nhận biết. Do đó, việc phát hiện sớm các dấu hiệu của bệnh là điều vô cùng quan trọng.
Triệu chứng chính
Các triệu chứng của tiểu đường tuýp 4 thường không rõ ràng và dễ bị nhầm lẫn với dấu hiệu lão hóa thông thường. Một số dấu hiệu phổ biến gồm: Mệt mỏi kéo dài, khát nước liên tục, đi tiểu nhiều lần (đặc biệt vào ban đêm), sụt cân không rõ nguyên nhân, nhìn mờ, giảm thị lực, vết thương lâu lành…
Biến chứng tiềm ẩn
Nếu không được kiểm soát tốt, tiểu đường tuýp 4 có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như: Tổn thương thần kinh (đau, tê, mất cảm giác ở chân tay), bệnh tim mạch, suy thận, đột quỵ…
Phương pháp chẩn đoán tiểu đường tuýp 4
Để xác định tiểu đường tuýp 4, bác sĩ có thể sử dụng các xét nghiệm sau:
- Xét nghiệm đường huyết lúc đói (FPG)
- Xét nghiệm HbA1c (đánh giá mức đường huyết trung bình trong 2-3 tháng gần nhất)
- Xét nghiệm dung nạp glucose
- Kiểm tra chỉ số kháng insulin
Chẩn đoán tiểu đường tuýp 4 cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa nội tiết để đảm bảo tính chính xác.
Phương pháp điều trị tiểu đường tuýp 4
Hiện chưa có phương pháp chữa khỏi hoàn toàn, nhưng có thể kiểm soát bằng cách:
Điều chỉnh chế độ ăn uống
- Giảm tiêu thụ đường và tinh bột
- Tăng cường thực phẩm giàu chất xơ (rau xanh, hạt ngũ cốc nguyên cám)
- Ăn nhiều thực phẩm giàu protein như cá, thịt nạc, đậu hạt
- Tránh thực phẩm chế biến sẵn và đồ uống có đường
Tăng cường hoạt động thể chất
- Tập thể dục ít nhất 30 phút/ngày (đi bộ, yoga, bơi lội)
- Các bài tập nhẹ nhàng giúp tăng độ nhạy insulin
Sử dụng thuốc hỗ trợ
Bác sĩ có thể kê một số loại thuốc để hỗ trợ kiểm soát đường huyết, nhưng thường ưu tiên thay đổi lối sống trước khi dùng thuốc.
Theo dõi đường huyết định kỳ
Người bệnh cần kiểm tra đường huyết thường xuyên để theo dõi sự tiến triển của bệnh.
Phòng ngừa tiểu đường tuýp 4
Mặc dù không thể tránh được lão hóa, nhưng có thể giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách:
- Duy trì cân nặng hợp lý
- Tăng cường vận động hàng ngày
- Chế độ ăn uống cân đối, ít đường
- Kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt sau 50 tuổi
Kết luận
Tiểu đường tuýp 4 là một dạng tiểu đường ít được biết đến, chủ yếu ảnh hưởng đến người cao tuổi không thừa cân. Bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát tốt. Việc nhận biết sớm, điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động và theo dõi sức khỏe thường xuyên là chìa khóa để kiểm soát bệnh hiệu quả. Nếu bạn hoặc người thân có các dấu hiệu nghi ngờ, hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn kịp thời.
